Παχυσαρκία στην παιδική ηλικία
Βάσει επιστημονικών ερευνών, τα παχύσαρκα παιδιά διατρέχουν πενταπλό κίνδυνο να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες, σε σύγκριση με τα παιδιά που έχουν φυσιολογικό βάρος, στο παχυσαρκογόνο περιβάλλον (obesogenic environment) των σύγχρονων κοινωνιών. Η παχυσαρκία (obesity) αποτελεί νοσογόνο συσσώρευση σωματικού λίπους στο σώμα, με πολυπαραγοντική αιτιολόγηση πέραν του ενεργειακού ισοζυγίου (energy balance), και δυσμενείς συνέπειες για τη μελλοντική σωματική και ψυχική υγεία παιδιών και ενηλίκων (health risks), ενώ μάλιστα έχει αποκτήσει διαστάσεις επιδημίας. Η Ελλάδα δυστυχώς έχει τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην Ευρώπη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ – World Health Organization, WHO) αναφέρει πως 37 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως έχουν υπερβάλλον βάρος (overweight), το οποίο ορίζεται ως ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ: κιλά/μέτρα2) 25-29,9. Η παχυσαρκία ορίζεται από τον ΔΜΣ που υπερβαίνει την τιμή του 30, φανερώνοντας ένα αρκετά αυξημένο σωματικό βάρος σε σχέση με το ύψος, με παράλληλη υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα, ειδικότερα στην κοιλιακή χώρα (σπλαχνικό λίπος – visceral fat). Ο ΔΜΣ > 30 σχετίζεται με καταστάσεις υγείας που μπορεί να εξελιχθούν σε χρόνιες νόσους, όπως η ινσουλινοαντίσταση και ο διαβήτης τύπου 2, η υπέρταση και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Επιδρά τόσο στη σωματική (physical health) όσο και στην ψυχική υγεία (mental health) του ατόμου, πολύ περισσότερο ενός παιδιού που καλείται να ανταπεξέλθει στις γνωστικές απαιτήσεις και τις κοινωνικές προκλήσεις του σχολικού περιβάλλοντος στην πορεία της σωματικής και νοητικής του ανάπτυξης.
Διατροφική προσέγγιση στην παιδική παχυσαρκία
Πώς θα χάσει βάρος το υπέρβαρο ή παχύσαρκο παιδί; Το υπερβάλλον βάρος (overweight) και η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία (childhood obesity) αντιμετωπίζονται με τη συνεργασία γονιού, παιδιάτρου και διατροφολόγου, με διαφορετικό τρόπο από ότι σε έναν ενήλικα, βάσει των καμπυλών ανάπτυξης, με σεβασμό στις ιδιαίτερες ανάγκες και την εξελισσόμενη ανάπτυξη του παιδιού ή εφήβου, και με γνώμονα την υγεία, την καλή κατάσταση θρέψης (nutritional status) και τη διαμόρφωση υγιούς σχέσης του παιδιού με την τροφή και τη σίτιση.
Για να βοηθήσετε το παιδί σας να τρώει πιο υγιεινά, πρέπει:
- Να προσπαθήσετε πρώτα να βελτιώσετε τις δικές σας διατροφικές συνήθειες.
- Να μην απαγορεύετε κανένα τρόφιμο.
- Να είστε υπομονετικοί με τα παιδιά και να μην τα πιέζετε να φάνε κάτι από την πρώτη φορά που το προσφέρετε. Συνεχίστε να το προσφέρετε με διαφορετικούς τρόπους και σε τακτά χρονικά διαστήματα μέχρι να το δοκιμάσουν και να αποκτήσουν γευστική άποψη.
- Να προσφέρετε θρεπτικά γεύματα στο σπίτι με ποικιλία τροφών από όλες τις ομάδες, και αφήστε τις επεξεργασμένες, τυποποιημένες τροφές για τις εξόδους και τα πάρτυ.
- Να μη σερβίρετε πολύ μεγάλες μερίδες στα παιδιά. Έχει διαπιστωθεί ότι μέχρι την ηλικία των 3-4 ετών, ένα παιδί τρώει την ποσότητα που θέλει και χρειάζεται, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλη θα είναι η μερίδα που θα του βάλουν. Από την ηλικία των 4-5 ετών και έπειτα, οι άνθρωποι μαθαίνουν να τρώνε περισσότερο, ανάλογα με το πόσο μεγάλη ποσότητα έχουν μπροστά τους.
- Να δείξετε κατανόηση στην προσπάθεια του παιδιού σας να διαχειριστεί το βάρος του. Σε καμία περίπτωση μην το απορρίψετε ή μη του μιλήσετε έντονα για το βάρος ή την εικόνα σώματος του.
- Να τονίσετε τα «δυνατά» και θετικά σημεία του παιδιού, ώστε να κτιστεί η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμησή του σε θέματα άσχετα με το βάρος.
- Να πηγαίνετε στο σουπερμάρκετ με το παιδί αφού ετοιμάσετε τη λίστα για τα ψώνια μαζί, μαγειρέψτε μαζί με το παιδί, συνεννοηθείτε μαζί του για το σχολικό κολατσιό, γευματείστε μαζί.
- Αθληθείτε μαζί με το παιδί στην παιδική χαρά, σε κάποιο γήπεδο, στη φύση, στη θάλασσα. Αμφότερες πλευρές θα περάσετε υπέροχα και θα ωφεληθείτε σε σώμα και πνεύμα.
Πηγές:
- Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας
- Harvard Health Publishing – Why people become overweight.
- Harvard School of Public Health – Obesity Prevention Source: Health risks.
- Liberali et al. (2020) Dietary patterns and childhood obesity risk: A systematic review. Child Obes, 16 (2): 70-85.
- Mahmood et al. (2021) The influence of parental dietary behaviors and practices on children’s eating habits. Nutrients, 13 (4): 1138.
- Mayo Clinic – Obesity
- National Heart, Lung and Blood Institute – Balance food and activity.
- World Health Organization (WHO) – Obesity and overweight
- World Obesity Day
Κλινική Διαιτολόγος, Ψυχολόγος