Αλλαγή στη διατροφή – Το τίμημα της αναβλητικότητας
Οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής επιτάσσουν διαχείριση προτεραιότητων στον ελάχιστο διαθέσιμο χρόνο. Συνήθεις προτεραιότητες αποτελούν τα παιδιά, η εργασία, η καθαριότητα και η σίτιση, ενώ σημαντικές προτεραιότητες που συχνά παραγκωνίζονται, είναι ο ύπνος (sleep) και μια πιο υγιεινή διατροφή για καλύτερη υγεία.
Η αλλαγή των εποχών ή η υπερκατανάλωση τροφής σε διαδοχικούς εορτασμούς, τριήμερα ή κοινωνικές περιστάσεις, καθιστά λογικό να επιδιώκετε τη βελτίωση της διατροφής σας σε συγκεκριμένες περιόδους του χρόνου, όπως για παράδειγμα πριν το καλοκαίρι δηλαδή την άνοιξη, ή μετά τις γιορτές του Πάσχα, των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Ταυτόχρονα, η υγεία δεν έχει εποχή, απασχολεί και χρίζει μέριμνας ανά πάσα στιγμή, και εάν κλονιστεί συνεπάγεται συν τις άλλοις πολύ μεγαλύτερο κόστος από ότι η παρακολούθηση από διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Όταν η διατροφική σας στοχοθεσία τοποθετείται ημέρα Δευτέρα ή μετά το Πάσχα ή με τη νέα χρονιά ή αργότερα, ενόσω μάλιστα υφίστανται θέματα υγείας που χρήζουν αντιμετώπισης, όπως χοληστερίνη και υπέρταση, σάκχαρο και διαβήτης, θυρεοειδής ή ευερέθιστο έντερο, βουλιμία ή συναισθηματική υπερφαγία, ο στόχος σας για αλλαγή στη διατροφή φεύγει από το φάσμα των προτεραιοτήτων σας και ξεχνιέται. Όμως:
- Αργότερα τα συμπτώματα που σήμερα βιώνετε, θα πολλαπλασιαστούν εγκαθιδρύοντας πιθανώς μια παθογένεια που θα μπορούσε να είχε προληφθεί.
- Αργότερα το σώμα σας θα έχει μεγαλύτερη ηλικία, πιο αργό μεταβολισμό, και ως εκ τούτου θα δυσκολευτεί περισσότερο στην επίτευξη του στόχου.
- Αργότερα και πάλι θα υπάρχουν πάσης φύσεως προβλήματα, άγχος και άλλες προτεραιότητες.
- Αργότερα το φαγητό θα έχει κρυώσει, οι άνθρωποι αλλάζουν και χάνεται το ενδιαφέρον.
Συνεδρία διατροφής: Πώς επιτυγχάνεται η βελτίωση
Στην κατεύθυνση βελτίωσης των διατροφικών συνηθειών, της υγείας, του βάρους ή/και της σύστασης του σώματος:
Η πιο σημαντική διατροφική συνεδρία για τον/την διαιτολόγο-διατροφολόγο είναι η 1η, καθώς είναι υψίστης σημασίας να πλησιάσει τις γευστικές προτιμήσεις του πελάτη ή ασθενή, τη διατροφική και ψυχολογική πραγματικότητα αυτού το μέγιστο δυνατό, από την αρχή με το πρώτο διαιτολόγιο, πάντοτε με επιλογές και με την ευελιξία που το άτομο επιθυμεί. Η πρώτη γνωριμία με τον πελάτη ή ασθενή δεν είναι μια πρώτη κοινωνική γνωριμία, αλλά αποτελεί την πρώτη ουσιαστική γνωριμία του διαιτώμενου με το σώμα του μέσα από μετρήσεις όπως η ανάλυση σύστασης σώματος (λιπομέτρηση), και την πολύτιμη ευκαιρία για επικοινωνία του προγράμματος, των προσωπικών ή/και οικογενειακών διατροφικών συνηθειών και γευστικών προτιμήσεων στον/στην διαιτολόγο-διατροφολόγο προκειμένου να ληφθούν υπόψη.
Η πιο σημαντική διατροφική συνεδρία για τον πελάτη είναι η 2η, καθώς έχει γίνει η διατροφική αρχή οπότε στη δεύτερη συνεδρία επιτελούνται οι πρώτες αναπροσαρμογές, ο πρώτος εμπλουτισμός του διαιτολογίου και, το σημαντικότερο, η πρώτη ουσιώδης διατροφική εκπαίδευση όπου το άτομο αντιλαμβάνεται περίτρανα γιατί το διαιτολόγιό του είναι ισορροπημένο, τι σημαίνει αυτό σε σύγκριση με το τι έκανε πριν με τη διατροφή του, και πώς θα φτάσει στον στόχο του πιο εύκολα, σωστά και γρήγορα.
Η αξία της δέκατης ή πολλοστής επίσκεψης διαφαίνεται στη δύναμη της εγκαθίδρυσης μιας υγιούς διατροφικής συμπεριφοράς και ενός πολλαπλώς βελτιωμένου τρόπου ζωής, δίχως απαγορεύεται αλλά με τρόπο προσαρμοσμένο στο άτομο – μια διατροφική συμπεριφορά που πλέον ηθελημένα γίνεται κτήμα και επουδενί δεν ήτο μια προσωρινή διαδικασία με στερήσεις. Η τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς δεν επιτελείται εν μία νυκτί, αλλά επιτυγχάνεται σταδιακά με τα κατάλληλα εργαλεία βάσει του βαθμού ετοιμότητας του ατόμου, και η αλλαγή παγιώνεται σε βάθος 6 μηνών σύμφωνα με το Διαθεωρητικό Μοντέλο Αλλαγής της Συμπεριφοράς (Transtheoretical Model of Change) που έχει εφαρμογή και στην αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς.
Εάν ακολουθείτε τις διατροφικές συνήθειες των influencers που διαθέτουν μηδαμινή διαπίστευση και ανύπαρκτες ή λανθασμένες ή ελλιπείς γνώσεις διατροφής, εάν τηρείτε διαιτολόγια-κόπιες έντυπων ή online περιοδικών και φίλων, εάν μετράτε θερμίδες, τότε ταλαιπωρείτε τον εαυτό σας και δυσχεραίνετε και την υγεία σας.
- Το μέτρημα των θερμίδων δε θα σας βοηθήσει να ελέγξετε το βάρος σας, παρά θα αποκλείσει πολυθερμιδικές τροφές με μεγάλη όμως θρεπτική αξία που συμβάλλουν στον κορεσμό και στην καλή θρέψη, και συνεπώς αξίζουν να αποτελούν κομμάτι της διατροφής σας.
- Η ενοχοποίηση των υδατανθράκων δε θα σας οδηγήσει στον διατροφικό σας στόχο, παρά θα διαταράξει την ισορροπία της διατροφής σας καθώς οι υδατάνθρακες αποτελούν απαραίτητο καύσιμο του οργανισμού και επίσης δεν είναι όλοι ίδιοι.
- Η ενοχοποίηση του συνόλου των λιπαρών οξέων και ο εν γένει περιορισμός αυτών δε θα σας βοηθήσει στη βελτίωση του λιπιδαιμικού σας προφίλ.
- Η υπέρμετρη κατανάλωση πρωτεϊνης δε θα οδηγήσει σε αύξηση της μυϊκής μάζας, ούτε θα σας βοηθήσει στην προπόνηση ή στον αθλητικό σας στόχο.
- Οι χρήσιμες, πρακτικές συμβουλές που βρίσκετε έστω και σε έγκριτες πηγές στο διαδίκτυο ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν επαρκούν ως γνώση για να πετύχετε τον διατροφικό σας στόχο.
- Οι συνεχείς δίαιτες με νότες απαγόρευσης επιφέρουν ψυχολογική πίεση, στερούν την απόλαυση, και ενισχύουν την αποτυχία και την μονίμως κακή εικόνα σώματος.
Η ενοχοποίηση ή, στον αντίποδα, η θεοποίηση ορισμένων τροφών (good or bad foods) ή ενεργειακών υποστρωμάτων εις βάρος της ισορροπίας αυτών, δε συνάδει με τη σωστή θρέψη και την ποιότητα ζωής, την ευτυχία και την αυτοεκτίμηση του ατόμου, ούτε συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου του, αλλά δημιουργεί πίεση και ενοχές, στεναχώρια και εκνευρισμό. Μην επιχειρείτε να κάνετε τη δουλειά του διατροφολόγου, συμβουλευτείτε τον.
Πηγές:
- British Heart Foundation – Why there’s no such thing as “good” or “bad” foods
- Mahan, L. Kathleen., Escott-Stump Sylvia., Raymond, Janice L. Krause, Marie V., eds. Krause’s Food & The Nutrition Care Process. 13th ed. St. Louis, MO. Elsevier/Saunders, 2012.
- National Geographic magazine (Aug 2018): While we sleep, our mind goes on an amazing journey.
- Spencer et al. (2007) The transtheoretical model as applied to dietary behaviour and outcomes. Nutr Res Rev, 20 (1): 46-73.
- Raihan and Cogburn (2023) Stages of Change Theory
